Archive
De vier stappen van geweldloze communicatie zijn gemakkelijk te leren. Maar het toepassen is in de praktijk nog best lastig. Vooral bij stress, spelen je oude patronen weer op. Ondanks al je kennis en goede voornemens schiet je in de verdediging, uit je slof of kruip je juist in je schulp. Hoe blijf je bij stress, toch geweldloos communiceren?
Ook al spreek je graag Giraffe
soms hoor je toch je Jakhals blaffen
Het gaat over bewustzijn
Voor je het weet, veroordeel je jezelf over het feit dat je aan het (ver)oordelen bent. Je verwijt jezelf dat je in de verwijten schiet of niet durft op te komen voor jezelf. Dat is double trouble. Het gaat echter niet over goed of fout!! Het gaat over bewustzijn. En daarbij helpt het om te snappen hoe ons stress-systeem werkt. Ook daar past een dier als metafoor.
Het reptielenbrein kan die primitieve reactie veroorzaken: je interne reptiel is de schuld van dit alles. En heeft daarmee de allerbeste bedoelingen. Hij wil je beschermen!
Kennis over de werking van ons brein zorgt ervoor dat jij keuzevrijheid krijgt in je handelen. Eenmaal bewust van je instinctieve reactie, kun jij de regie nemen en je gedrag aanpassen.
Het drie-enig brein
Het brein bestaat, simpel weergegeven, uit drie delen:
- Reptielenbrein: het oudste deel van ons brein: miljoenen jaren oud. Dit deel zorgt voor overleving en veiligheid: Het regelt je hartslag, je bloedsomloop, spijsvertering: automatisch. Hier hoef je niets voor te doen. Wanneer de nood aan de man komt, grijpt het reptielenbrein in. Het is je interne bodyguard.
- Zoogdierenbrein: ook wel het emotionele brein genoemd. Is iets ‘jonger’ en meer ontwikkeld als het reptielenbrein. Het zorgt voor je emoties. Dit zoogdierenbrein scant continue de omgeving en alle gebeurtenissen en heeft hierbij twee opties: Is het okee? Of is het niet okee? Het streeft ernaar plezier te hebben en pijn te vermijden.
- Neo-cortex: ons mensenbrein, het meest ontwikkelde maar veel ‘jongere’ deel van ons brein. Hiermee kunnen wij denken, analyseren en berekeningen maken. Je hebt overzicht, kunt leren en communiceren. Dit slimme brein onderscheidt ons van de dieren.
Als er gevaar dreigt, gaat de reptiel aan en de giraffe uit
Echter: op het moment dat er gevaar dreigt nemen ons zoogdierenbrein en reptielenbrein de regie over. Zij zijn namelijk veel ouder en sterker en hebben meer invloed. Samen zorgen deze delen ervoor dat je overleeft, veilig en comfortabel bent. Het mensenbrein gaat dan uit: je kunt niet meer logisch nadenken en schiet in automatische overlevingsmechanismen.
The window of tolerance
In 1999 legde Daniel Siegel met de ‘Window of Tolerance’ uit hoe wij reageren op stress:
Ieder mens heeft zijn eigen bandbreedte waarbinnen de hoeveelheid stress behapbaar is. Blijf je qua stress-reactie binnen dit ‘raamwerk’ dan kun je goed functioneren: je hebt overzicht, je kunt leren, analyseren, bewust communiceren, bent open en alert. Dit lijkt erg op de kwaliteiten van de giraffe, vind je ook niet?
Schiet je uit door de bovenkant van het raamwerk, dan kom je in een hyper-arousal: je komt hier in een automatische Fight, Flight & Freeze reactie. Je kunt gaan vechten: in de aanval of je verdedigen, of vluchten: je terugtrekken, angstig worden, verstijven.
Schiet je eronder, de zogenaamde hypo-arousal, dan verlam je als het ware. Dit is ook een freeze-reactie maar dan in de vorm van apatisch zijn, verlammen en dissociëren.
Op zich is het allemaal mooi geregeld van ons lichaam. Het is super nuttig, dit oude primitieve mechanisme. Echter, het heeft zich niet aangepast aan onze huidige tijd. We zijn niet meer overgeleverd aan de gevaren uit de prehistorie, aanvallen van vijandige stammen en wilde dieren. Maar ons brein reageert wel zo!
Het reageert net zo heftig op de hedendaagse prikkels alsof we aangevallen worden door een leeuw of een tijger. Dat is handig wanneer je weg moet springen voor een naderende vrachtwagen maar minder functioneel als het gevaar een volle mailbox, je chagrijnige baas, de eindeloze rij bij de kassa of een jengelend kind is.
Ook kan ons brein geen onderscheid maken tussen echte gebeurtenissen en wat jij hebt verzonnen. Zo werkt het heel positief voor je stemming als jij je successen kunt visualiseren. Echter als je aan het doemdenken bent, kan je lijf reageren alsof de ramp zich echt voltrekt.
Op welke ankers reageer jij?
Daarnaast spelen ook andere factoren mee. Als je moe bent of ziek, honger hebt of slecht geslapen, kan het voor ons brein aanvoelen als potentieel gevaar.
Ieder mens heeft andere triggers. Welke (negatieve) ankers heb jij opgebouwd? Schrik je van harde geluiden? De geur van alcohol? Ruzie? Hoe iemand kijkt?
Stress kun je niet altijd voorkomen. Je reactie erop ook niet. Ons brein zal ervoor willen zorgen dat je veilig bent, of dat nou reëel is of niet.
Breng je jakhals naar het hier en nu
Hoe krijg je invloed op je stress-reactie?
Merk op dat je in je Jakhals zit! Jakhals maakt je bewust van onvervulde behoeftes. Het moment dat je je dit realiseert, brengt je terug in het hier en nu. Dit vraagt bewustzijn. Waar heb je nu behoefte aan? Veiligheid? Rust? Ruimte?
Even stilte, tot 10 tellen. Ademen. Rust.
Wanneer je op dit punt bent, ben je bezig weer te schakelen naar je Giraffe.
Wees niet boos op jezelf! De automatische reactie van je brein is bezig jou te beschermen. Daar mag je je reptielenbrein dankbaar voor zijn. Hij is hard voor je aan het werk. Stel ‘m gerust. Het is hier veilig.
Zorg voor jezelf
Goede zelfzorg is belangrijk. Hoe beter jij voor jezelf zorgt, hoe meer je de rust kunt bewaren en sneller je kunt schakelen. Dan kun je vanuit Giraffe weer waarnemen en begin je weer van vooraf aan…. die vier stappen…… Steeds weer…….
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.