Als een van je ouders overlijdt en de ander heeft zorg nodig, ben je ineens mantelzorger. En dat is best ingewikkeld. Naast jouw eigen verdriet en de zorg voor je ouder, gaan je baan, je gezin en je sociale leven gewoon door. Mantelzorg kan je behoorlijk opslokken. 

In principe zorgen ouders voor kinderen tot zij volwassen zijn. Kinderen hoeven daar niets voor terug te doen. Veel kinderen doen dit wel. Ze zorgen emotioneel voor papa of mama, ze houden zich koest of leiden juist de aandacht af. Volkomen onbewust voelen kinderen precies wat nodig is om voor het systeem te zorgen. In de psychologie heet dit verschijnsel parentificatie. Je ontwikkelt patronen waarin je gemakkelijk zorgt voor de ander. Het wordt ook je kwaliteit! Je bent super zorgzaam, empatisch en hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Alleen, je neemt ook gemakkelijk teveel hooi op je vork. Je hebt namelijk niet geleerd wat van jou is en wat van de ander. Het ultieme recept voor een burnout.

Als je ouders hulpbehoevend zijn en jij wordt mantelzorger, kun je je afvragen hoe je op je plek in de fontein blijft. 

Onderstroom en bovenstroom

Maak onderscheid tussen onderstroom en bovenstroom.

In de onderstroom ben en blijf jij het kind van je ouders. Dit is een innerlijke houding.

In de bovenstroom (lees: de dagelijkse praktijk) is het prima wanneer kinderen ouders helpen. Passend bij de leeftijd kunnen jonge kinderen taken doen. Maar op emotioneel niveau zijn ouders ouder, en kinderen kind. De ouders zorgen voor zichzelf, hun zorgen horen niet bij het kind. Sommige ouders snappen dit heel goed. Ook als ze oud en hulpbehoevend zijn. Soms lukt ouders dit niet, door onvermogen of omdat ze het zelf ook niet geleerd hebben. Dan heb jij een volwassen rol te pakken. 

Bewust van je volwassen rol

Als je ouder hulpbehoevend is, vraagt dit bewustzijn en een innerlijke houding: ‘Dit is mijn ouder, ik ben het kind.’ En, in de bovenstroom regel jij nu zaken. Je bent af en toe (letterlijk) een schouder om op te leunen. Maar het blijft je vader of moeder die boven jou in de fontein staat. Jij blijft op je eigen plek, in jouw bak van de fontein. Je bent volwassen en zorgt voor je ouder. 

Het helpt ook om je bewust te zijn van de belangrijke waarde van waaruit je dit doet. Dan voelt het meer als een bewuste keuze en minder als een ‘verplichting’. Waarschijnlijk doe je dit ook vanuit liefde. Je belast je ouder niet met jouw zware gevoel. Zorg dat je andere hulpbronnen tot je beschikking hebt om voor jou te zorgen als je dat nodig hebt. 

Zelfzorg

Goed voor jezelf zorgen is een must, anders hou jij het niet vol. Dan heb je ‘double trouble’. Dus zorg voor een schouder waar jij op kunt leunen. Voel je behoefte en spreek die uit. Ga een avondje naar de sauna als je daar behoefte aan hebt. Blijf sociale dingen doen die jou energie geven. Dan kun je opladen om de zorg aan te kunnen. 

Meer lezen over parentificatie: ‘Ik ben de grote, jij bent de kleine’

Spreekt dit artikel jou aan? Neem jij gemakkelijk teveel zorg op je? Ervaar je het als een last? Misschien is een systemische coachsessie dan iets voor jou.