‘Wat een ouwe knarren,’ schiet er door me heen. In mijn Keynote-presentatie over de geschiedenis van NLP plak ik zwart-wit foto’s van bejaarde mannen. Het oogt saai en serieus terwijl ik zo van creatief en speels hou.

Maar het ontstaan van NLP is allesbehalve saai. Het verhaal over de beginjaren van NLP en het vervolg over hoe NLP nog steeds door ontwikkelt, is super interessant.

NLP ontstond in de jaren ’70, de Flower Power tijd. De oorlog met Vietnam was officieel voorbij, maar nog niet klaar in de hoofden van veel mensen. Teruggekeerde militairen kampten met nare herinneringen en er was nauwelijks geschikte psychische hulp. 

Tegen die achtergrond ontstond in California, op de universiteit van Santa Cruz, een studiegroep onder leiding van Richard Bandler en Frank Pucelik. Richard studeerde psychologie en computerwetenschappen en Frank was student in de psychologie, counseling en politicologie.

Leren van rolmodellen

Zij vroegen zich af waarom sommige therapeuten succesvol waren en anderen niet. Ze observeerden deze succesvolle therapeuten heel precies. Het idee was om de onderliggende patronen van hun succes te begrijpen en te reproduceren. 

John Grinder, hoogleraar linguïstiek aan dezelfde universiteit werd gevraagd om mee te kijken naar de gebruikte taalpatronen. Ze luisterden heel secuur en schreven alle woorden die de therapeuten letterlijk zeiden, op. 

Dit proces van ‘modelleren’: observeren en kopiëren hoe iemand iets doet, is de basis van alle NLP-technieken. De oefengroepen werden erg populair. Steeds meer studenten sloten zich aan en droegen zo een steentje bij aan de ontwikkeling van NLP.

Invloeden NLP

Doordat zij verschillende therapeuten onderzochten, ontstond er een kruisbestuiving van diverse invloeden. 

Gestalttherapie

Fritz Perls en zijn vrouw Laura Perls ontwikkelden de gestalttherapie in de jaren ’40 en ‘50. Deze vorm van psychotherapie richt zich op het hier en nu en helpt mensen zich bewust te worden van wat zij denken, voelen en doen op het moment zelf. Dit leidt tot zelfinzicht en stelt mensen in staat om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen gedrag, in plaats van vast te blijven zitten in oude patronen of onopgeloste emoties uit het verleden. 

The only way out is through

– Fritz Perls

Hypnotherapie

Milton Erickson, Amerikaans psychiater en hypnotherapeut, stond bekend om zijn unieke manier van communiceren en het gebruik van trance en hypnose. In plaats van mensen rechtstreeks te vertellen wat ze moeten doen, gebruikte Erickson verhalen en metaforen om hen naar hun eigen oplossingen te leiden. Door zijn taalgebruik lukte het hem een diepe verbinding met zijn cliënten te maken en hielp hij mensen om anders te denken. Erickson ging uit van de kracht van het onderbewuste: mensen hebben alle oplossingen in zich, ze kunnen er alleen nog niet bij. 

You can trust the unconscious

– Milton Erickson

Gezinstherapie

Virginia Satir, Amerikaans psychotherapeute, was een pionier in de gezinstherapie. Met haar manier van aansluiten en vragen stellen, hielp zij gezinsleden hun communicatie te verbeteren. Zij staat aan de basis van veel ‘rapport’-technieken: de kunst van goed contact. 
Zij maakte onderscheid tussen verbale en non-verbale communicatie. Mensen zeggen soms met hun lijf, hun gezichtsuitdrukking of de toon van hun stem iets heel anders dan met hun woorden. Zo krijg je zicht op onbewuste patronen. Verder hielp zij mensen om beperkende overtuigingen te veranderen, een gezond zelfbeeld te creëren en beter te communiceren. Door haar kennis over gezinsdynamieken stond NLP ook aan de wieg van systemisch werk.

Problems are not the problem, coping is the problem

– Virginia Satir

Cybernetica

Gregory Bateson, antropoloog, had zelf geen directe rol in het ontstaan van NLP maar was een belangrijke inspiratiebron voor Bandler, Pucelik en Grinder. Systemen, relaties, communicatie en hoe mensen leren en veranderen: het idee dat alles met elkaar verbonden is, gaf veel richting aan NLP. In de jaren ’80 beschreef Robert Dilts op basis hiervan het veelgebruikte model ‘de neurologische niveaus’. 

The meaning of your communication is the response you get

– Gregory Bateson

NLP verklaart gedrag

Tijdens de eerste jaren van de ontwikkeling van NLP was men vooral geïnteresseerd in hoe je gedrag kunt veranderen door de manier waarop je over jezelf en je ervaringen praat. Ze ontdekten dat mensen verschillende manieren hebben om informatie te verwerken en beslissingen te nemen. De ‘metaprogramma’s’ werden beschreven, onze onbewuste mentale filters die bepalen hoe we de wereld waarnemen, informatie verwerken en hoe we reageren. Dit verklaart waarom mensen verschillend denken, reageren en communiceren.

In 1981 eindigde de samenwerking tussen Bandler en Grinder. Zij gingen ieder hun eigen weg. Grinder ontwikkelde New Code NLP en Bandler hield zich bezig met toneelhypnose en design human engineering. Ook Frank Pucelik, die al eerder uit de groep stapte, ontwikkelde verder en richtte zich vooral op leiderschapsontwikkeling. 

Eerste, tweede, derde en vierde generatie NLP

NLP werd wereldwijd bekend. En hoewel er ook kritiek was omdat NLP niet wetenschappelijk bewezen zou zijn, is NLP nog steeds populair. 

De ontwikkelingen en kruisbestuivingen gaan heden ten dage nog steeds door. Zo vermengde NLP zich met spiritualiteit, systemisch werk, mindfulness, kwantumfysica en neurowetenschappen. 

Hoewel de inhoud van een NLP-opleiding grotendeels vaststaat, geeft een trainer of instituut er zijn eigen ‘sausje’ aan waardoor NLP meer zakelijk, spiritueel of praktisch wordt getraind. 

Een boeiende gereedschapskist

Bovenstaand artikel is verre van volledig. Er zijn nog veel meer NLP-technieken en stromingen. Ik vergelijk NLP altijd met een gereedschapskist waar ontzettend veel tools in zitten. Afhankelijk van de vraag en je voorkeur kun je naar hartenlust klussen. 

Als je NLP eenmaal in je vingers hebt en weet wat je doet (!) kun je gaan experimenteren en verbindingen leggen. Dan wordt het creatief en speels. 

Zo ben ik zelf erg enthousiast over de combinatie van NLP met geweldloze communicatie. 

Hoopvol vind ik de ontwikkelingen op het gebied van trauma en het zenuwstelsel. Want uiteindelijk bepaalt de automatische reactie van het brein toch je gedrag en communicatie. Hoe meer we dit gaan snappen, helen en trainen, hoe meer invloed je krijgt op je functioneren. 

Ik ben dankbaar voor wat die ‘ouwe knarren’ in de vorige eeuw hebben neergezet en dat ik daarmee mag werken en zo mijn bijdrage kan leveren aan persoonlijke ontwikkeling. We zijn nog lang niet uitgeleerd. 

Als jij ook geboeid bent door de vele mogelijkheden die NLP biedt, dan is een NLP-opleiding wellicht interessant voor jou.