Archive
Als een van je ouders overlijdt en de ander heeft zorg nodig, ben je ineens mantelzorger. En dat is best ingewikkeld. Naast jouw eigen verdriet en de zorg voor je ouder, gaan je baan, je gezin en je sociale leven gewoon door. Mantelzorg kan je behoorlijk opslokken.
Ineens realiseer je je dat je geen kind meer bent. Waar je ouders vroeger voor jou zorgden, draaien de rollen om. Meestal gaat dat geleidelijk en heb je tijd om eraan te wennen. Soms zit je er ineens middenin. Het voelt raar. Zeker als je vader of moeder in de war raakt en het gedrag verandert. Misschien ben je wel boos op je ouder. Hoe zorg je ervoor dat deze zorg je niet teveel wordt? Hoe blijf jij kind van je ouders, terwijl jij nu beslissingen neemt?
Parentificatie
Sommige mensen nemen gemakkelijk zorgtaken op zich. Het gaat vanzelfsprekend, bijna automatisch. Soms zelfs te gemakkelijk en ongevraagd. Dan neem je dingen ‘over’.
Misschien ben je van jongs af aan gewend om voor je ouders te zorgen. Of beter gezegd: om je ouders te ontzorgen. Systemisch gezien is het belangrijk dat je de juiste plek inneemt. Jouw unieke plek als kind van je ouders.
De fontein
Els van Steijn beschrijft in haar boek ‘De Fontein’ hoe familiesystemen werken. Zij gebruikt een fontein als voorbeeld. In de bovenste bakken staan je voorouders, opa’s en oma’s, dan je ouders, daaronder jij met je broers en zussen op volgorde van geboorte, daaronder je eventuele kinderen en kleinkinderen. Als iedereen in zijn eigen bak in de fontein staat, kan de levensenergie goed stromen.
In principe zorgen ouders voor kinderen tot zij volwassen zijn. Kinderen hoeven daar niets voor terug te doen. Veel kinderen doen dit wel. Ze zorgen emotioneel voor papa of mama, ze houden zich koest of leiden juist de aandacht af. Volkomen onbewust voelen kinderen precies wat nodig is om voor het systeem te zorgen. In de psychologie heet dit verschijnsel parentificatie. Je ontwikkelt patronen waarin je gemakkelijk zorgt voor de ander. Het wordt ook je kwaliteit! Je bent super zorgzaam, empatisch en hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Alleen, je neemt ook gemakkelijk teveel hooi op je vork. Je hebt namelijk niet geleerd wat van jou is en wat van de ander. Het ultieme recept voor een burnout.
Als je ouders hulpbehoevend zijn en jij wordt mantelzorger, kun je je afvragen hoe je op je plek in de fontein blijft.
Onderstroom en bovenstroom
Maak onderscheid tussen onderstroom en bovenstroom.
In de onderstroom ben en blijf jij het kind van je ouders. Dit is een innerlijke houding.
In de bovenstroom (lees: de dagelijkse praktijk) is het prima wanneer kinderen ouders helpen. Passend bij de leeftijd kunnen jonge kinderen taken doen. Maar op emotioneel niveau zijn ouders ouder, en kinderen kind. De ouders zorgen voor zichzelf, hun zorgen horen niet bij het kind. Sommige ouders snappen dit heel goed. Ook als ze oud en hulpbehoevend zijn. Soms lukt ouders dit niet, door onvermogen of omdat ze het zelf ook niet geleerd hebben. Dan heb jij een volwassen rol te pakken.
Bewust van je volwassen rol
Als je ouder hulpbehoevend is, vraagt dit bewustzijn en een innerlijke houding: ‘Dit is mijn ouder, ik ben het kind.’ En, in de bovenstroom regel jij nu zaken. Je bent af en toe (letterlijk) een schouder om op te leunen. Maar het blijft je vader of moeder die boven jou in de fontein staat. Jij blijft op je eigen plek, in jouw bak van de fontein. Je bent volwassen en zorgt voor je ouder.
Het helpt ook om je bewust te zijn van de belangrijke waarde van waaruit je dit doet. Dan voelt het meer als een bewuste keuze en minder als een ‘verplichting’. Waarschijnlijk doe je dit ook vanuit liefde. Je belast je ouder niet met jouw zware gevoel. Zorg dat je andere hulpbronnen tot je beschikking hebt om voor jou te zorgen als je dat nodig hebt.
Zelfzorg
Goed voor jezelf zorgen is een must, anders hou jij het niet vol. Dan heb je ‘double trouble’. Dus zorg voor een schouder waar jij op kunt leunen. Voel je behoefte en spreek die uit. Ga een avondje naar de sauna als je daar behoefte aan hebt. Blijf sociale dingen doen die jou energie geven. Dan kun je opladen om de zorg aan te kunnen.
Meer lezen over parentificatie: ‘Ik ben de grote, jij bent de kleine’
Spreekt dit artikel jou aan? Neem jij gemakkelijk teveel zorg op je? Ervaar je het als een last? Misschien is een systemische coachsessie dan iets voor jou.
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.
‘Ik ben de grote, jij bent de kleine.’ ‘Ik ben de kleine, jij bent de grote.’
‘Ik ben de ouder, jij bent mijn kind.’ ‘Ik ben het kind, jij bent mijn ouder.’
Familieopstelling
Kinderen kunnen de neiging hebben om voor hun ouders te gaan zorgen. Dit gaat onbewust en al vanaf heel jonge leeftijd. Wanneer ouders niet goed voor zichzelf zorgen, misschien omdat ze dat zelf ook niet hebben geleerd of omdat er iets heftigs is gebeurd, ontstaat er een ‘gat’ in het systeem. De ouder staat, systemisch gezien, niet goed op zijn of haar plek. Een kind kan onbewust dat ‘gat’ dichten, door voor de ouder te gaan zorgen.
Tijdens een familieopstelling of een individuele tafelopstelling kan dit patroon zichtbaar worden.
Kwaliteit èn valkuil
Als je dit ‘zorgen’ van jongs af aan doet, doe je dat later als je groot bent, vaak nog steeds. Ook in heel andere situaties, je werk bijvoorbeeld. Het is je kwaliteit geworden. Je automatische piloot. Je bent zorgzaam, een harde werker. Je ziet goed wat de ander nodig heeft.
Maar het kan ook je valkuil worden. Je springt overal in, neemt veel te veel hooi op je vork en je zorgt niet goed voor jezelf. Met overspannenheid en burnout tot gevolg.
Parentificatie
Dit hardnekkige patroon noemen we parentificatie. Het is soms heel moeilijk om los te laten. Dat zorgen zit er zo ingebakken, is zo normaal voor je.
Tijdens een familieopstelling of individuele tafelopstelling kan dit patroon zichtbaar worden. Dan is het belangrijk dat iedereen weer op zijn eigen plek gaat staan. De ouders weer op de plek van de ouders en de kinderen op hun kindsplek.
Helende zinnen
Dit wordt nog extra bestendigd door het hardop uitspreken van helende zinnen.
Zinnen als:
‘Ik ben de grote, jij bent de kleine.’
‘Ik ben de kleine, jij bent de grote.’
‘Ik ben de ouder, jij bent mijn kind.’
‘Ik ben het kind, jij bent mijn ouder,’ helpen ouders en kinderen om hun plek in te nemen.
Het lot loslaten
Je gaat inzien dat het lot van jouw ouders, te zwaar is voor jou. Je hebt het jarenlang gedragen, uit liefde en onbewust maar nu ga je dat laten. Tijdens de opstelling leg je dat zware lot (in de vorm van een stapel boeken of een zware steen) symbolisch neer bij je ouders. Jij laat het los.
Dit is vaak wat onwennig maar geeft enorm veel ruimte. Opgelucht, dat die zware last van je schouders is, sta je op je eigen plek. En je ouders ook.
Meer lezen over systemisch loslaten: Blog Last uit het verleden loslaten.
Resoneert dit artikel bij jou? Heb jij ook wel wat los te laten? Misschien is een systemische coachsessie dan iets voor jou.
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.
Kan het jou soms ook zo overvallen? Word je regelmatig onredelijk boos, overdreven verdrietig of onverklaarbaar angstig? Het gevoel is er, maar is ook een beetje buitenproportioneel. De emoties zijn groter dan eigenlijk bij de situatie past. Het belemmert je en het begint je ook te irriteren.
Wanneer word ik nou eindelijk eens volwassen?
Je bent inmiddels al lang volwassen maar kunt nog steeds die stampvoetende kleuter worden als je je zin niet krijgt. Misschien zie jij er enorm tegenop om je mond open te doen op je werk. Terwijl je inmiddels al 46 bent en nota bene leidinggevende. ‘Waarom kan ik niet gewoon voor mezelf opkomen?’
Het overvalt je soms en dan voel en gedraag je je weer als vanouds. Als vanouds: het woord zegt het eigenlijk al. Met NLP Tijdlijn oefeningen kun je hiernaar kijken.
Voorbeeld:
Een paar jaar geleden deed ik de opleiding familieopstellingen. Ik was super enthousiast en leergierig.
Maar steeds als de trainer vroeg: ‘Wie wil deze opstelling begeleiden?’ deed ik net of ik het niet hoorde. Ik keek weg of bladerde in mijn aantekeningen. Tot iemand anders zich aanbood.
Ik voelde diep van binnen opluchting: ‘Hè gelukkig, die beurt gaat aan mij voorbij….ik hoef niet…’
Daarna baalde ik stevig van mezelf: ‘Wat ben ik nou voor een struisvogel? Ik ben hier voor mezelf, ik wil dit graag leren, dit is mijn kans. Ik sta inmiddels voor de groep en geef zelf trainingen…’ Wat gebeurt hier?
Helen op de tijdlijn
Onbewust herinnert een situatie je aan iets soortgelijks van vroeger. Je wordt getriggerd en ineens is het alsof je weer twaalf bent. Je voelt dat ongemak van je jongere zelf weer en je handelt ook als zodanig. Terwijl je inmiddels allang volwassen bent!
Wat zou het lekker zijn als je zonder oude ballast in het leven kunt staan. Gewoon de dingen durft te doen die je graag wilt. Op een volwassen manier je mening geven zonder je klein te maken of te gaan pleasen.
Gelukkig zijn er mooie NLP oefeningen om dit stuk te helen. Bijvoorbeeld op de tijdlijn.
Wat is een NLP tijdlijn?
Ons onbewuste slaat al onze herinneringen op en bewaart die chronologisch. Als een soort fotoalbum van je leven. Vergelijk het maar met de tijdlijn op Facebook.
Ieder mens heeft een denkbeeldige tijdlijn. Het is een metafoor die staat voor de manier waarop jouw brein je heden, verleden en toekomst organiseert.
Je tijdlijn loopt vanaf je conceptie tot aan je dood. Je zet van jongs af aan herinneringen op je tijdlijn. Echter, met het benul van de leeftijd die je toen had!
Sommige gebeurtenissen waren heftig voor je. En met de emoties gekoppeld aan die ervaring van toen ga je je leven in. Daarop baseer je volgende ervaringen.
Het kan hierbij gaan om grote traumatische ervaringen maar vaak gaat het ook om kleinere dingen die jij toen, als traumatisch hebt ervaren: Je werd gepest op het schoolplein. Je ouders werden boos als je je bord niet leeg at. Jij kreeg op je kop toen je broertje iets stuk had gemaakt.
Het was niet leuk. Misschien was het zelfs afschuwelijk. De ervaring kun je niet meer veranderen, maar je hebt het wel overleefd en je bent er sterker uit gekomen.
Vandaag de dag kom je situaties tegen die je onbewust herinneren aan gebeurtenissen die jij als spannend, verdrietig of gevaarlijk hebt opgeslagen op je tijdlijn. De ogen van je baas doen je misschien denken aan die van je vader als hij boos was. De stem van je partner of het gedrag van een collega triggert ineens iets met een broer of zus. In je huidige opleidingsgroep zit iemand die net zo irritant doet als die vroegere klasgenoot.
Daarom kun je soms zo buitenproportioneel reageren. Je reageert op de situatie nu, vanuit de emotie van toen. Dat gaat onbewust.
Het kan enorm helpen om die jonge ervaring op te sporen en te helen. Tijdens een tijdlijn oefening kun je die emoties transformeren. Je kijkt met volwassen ogen en met de wijsheid van nu, naar die ervaringen van toen. Je kunt letterlijk tegen je jongere zelf zeggen dat het allemaal goed is gekomen met jou.
De heftigheid ontladen
De ervaring zelf kun je niet veranderen. Maar wel de manier waarop de herinnering is opgeslagen. Je haalt de lading eraf. En dat heeft invloed op soortgelijke latere herinneringen en toekomstige ervaringen.
En daar heb je in het dagelijks leven veel profijt van. Mensen kunnen enorm opknappen van een tijdlijntje.
Voorbeeld:
Zelf heb ik tijdens een NLP tijdlijn oefening gezocht naar die spanning als ik iets moest presteren in een groep mensen: dat onzekere ‘ik durf niet…’ gevoel.
Ik kwam terecht op de kleuterschool, een van de eerste dagen. Vreemde kindjes wilden met mij spelen. Ik wist niet wat er van mij verwacht werd. Dat heb ik als heel onveilig ervaren en opgeslagen. Het was de basis voor vele volgende ervaringen op schoolplein en schoolreisjes. Ik heb niet zo’n leuke schooltijd gehad. Terwijl ik goed kon leren!
Op de tijdlijn heb ik dit kunnen zien. En ik heb tegen mijn jongere zelf gezegd dat het helemaal goed is gekomen.
Door die eerste ervaring te helen, zullen de emoties van navolgende ervaringen ook milder worden. En, dat is zo gaaf: ook de ervaringen in het heden en in je toekomst. Je stapt daarna vol vertrouwen de toekomst in.
Niet wroeten in het verleden
Soms zijn mensen bang voor wat ze tegenkomen. Ze willen liever niet wroeten in het verleden. Een trauma wil je immers niet opnieuw meemaken. Ik kan je gerust stellen: je hoeft de nare ervaring niet te herbeleven. Juist niet! Je kijkt er van een veilige afstand naar. Met alle hulpbronnen die je nu tot je beschikking hebt.
Toveren met tijdlijnen
Klinkt je dit allemaal wat zweverig in de oren? Dat kan ik me best voorstellen. Je kunt het zo zweverig of zo nuchter krijgen als je het wilt. Zoveel mensen, zoveel mogelijkheden. Ook dat is zo gaaf met de tijdlijn. De variaties zijn eindeloos. Je kunt je verleden opschonen, vergeten talenten weer herinneren, een doel planten in de toekomst en anderen begeleiden. Het effect is magisch: Je kunt toveren met tijdlijnen.
Nieuwsgierig naar NLP?
Werken met tijdlijnen is een onderdeel in de NLP Practitioner opleiding en de NLP Master Practitioner opleiding.
Heb je een specifieke situatie waar je mee wilt werken, dan kan ik een tijdlijn oefening met je doen in een individueel coach traject.
Neem gerust contact op, dan bespreken we de mogelijkheden. Ik denk graag met je mee.
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.
De vier stappen van geweldloze communicatie zijn gemakkelijk te leren. Maar het toepassen is in de praktijk nog best lastig. Vooral bij stress, spelen je oude patronen weer op. Ondanks al je kennis en goede voornemens schiet je in de verdediging, uit je slof of kruip je juist in je schulp. Hoe blijf je bij stress, toch geweldloos communiceren?
Ook al spreek je graag Giraffe
soms hoor je toch je Jakhals blaffen
Het gaat over bewustzijn
Voor je het weet, veroordeel je jezelf over het feit dat je aan het (ver)oordelen bent. Je verwijt jezelf dat je in de verwijten schiet of niet durft op te komen voor jezelf. Dat is double trouble. Het gaat echter niet over goed of fout!! Het gaat over bewustzijn. En daarbij helpt het om te snappen hoe ons stress-systeem werkt. Ook daar past een dier als metafoor.
Het reptielenbrein kan die primitieve reactie veroorzaken: je interne reptiel is de schuld van dit alles. En heeft daarmee de allerbeste bedoelingen. Hij wil je beschermen!
Kennis over de werking van ons brein zorgt ervoor dat jij keuzevrijheid krijgt in je handelen. Eenmaal bewust van je instinctieve reactie, kun jij de regie nemen en je gedrag aanpassen.
Het drie-enig brein
Het brein bestaat, simpel weergegeven, uit drie delen:
- Reptielenbrein: het oudste deel van ons brein: miljoenen jaren oud. Dit deel zorgt voor overleving en veiligheid: Het regelt je hartslag, je bloedsomloop, spijsvertering: automatisch. Hier hoef je niets voor te doen. Wanneer de nood aan de man komt, grijpt het reptielenbrein in. Het is je interne bodyguard.
- Zoogdierenbrein: ook wel het emotionele brein genoemd. Is iets ‘jonger’ en meer ontwikkeld als het reptielenbrein. Het zorgt voor je emoties. Dit zoogdierenbrein scant continue de omgeving en alle gebeurtenissen en heeft hierbij twee opties: Is het okee? Of is het niet okee? Het streeft ernaar plezier te hebben en pijn te vermijden.
- Neo-cortex: ons mensenbrein, het meest ontwikkelde maar veel ‘jongere’ deel van ons brein. Hiermee kunnen wij denken, analyseren en berekeningen maken. Je hebt overzicht, kunt leren en communiceren. Dit slimme brein onderscheidt ons van de dieren.
Als er gevaar dreigt, gaat de reptiel aan en de giraffe uit
Echter: op het moment dat er gevaar dreigt nemen ons zoogdierenbrein en reptielenbrein de regie over. Zij zijn namelijk veel ouder en sterker en hebben meer invloed. Samen zorgen deze delen ervoor dat je overleeft, veilig en comfortabel bent. Het mensenbrein gaat dan uit: je kunt niet meer logisch nadenken en schiet in automatische overlevingsmechanismen.
The window of tolerance
In 1999 legde Daniel Siegel met de ‘Window of Tolerance’ uit hoe wij reageren op stress:
Ieder mens heeft zijn eigen bandbreedte waarbinnen de hoeveelheid stress behapbaar is. Blijf je qua stress-reactie binnen dit ‘raamwerk’ dan kun je goed functioneren: je hebt overzicht, je kunt leren, analyseren, bewust communiceren, bent open en alert. Dit lijkt erg op de kwaliteiten van de giraffe, vind je ook niet?
Schiet je uit door de bovenkant van het raamwerk, dan kom je in een hyper-arousal: je komt hier in een automatische Fight, Flight & Freeze reactie. Je kunt gaan vechten: in de aanval of je verdedigen, of vluchten: je terugtrekken, angstig worden, verstijven.
Schiet je eronder, de zogenaamde hypo-arousal, dan verlam je als het ware. Dit is ook een freeze-reactie maar dan in de vorm van apatisch zijn, verlammen en dissociëren.
Op zich is het allemaal mooi geregeld van ons lichaam. Het is super nuttig, dit oude primitieve mechanisme. Echter, het heeft zich niet aangepast aan onze huidige tijd. We zijn niet meer overgeleverd aan de gevaren uit de prehistorie, aanvallen van vijandige stammen en wilde dieren. Maar ons brein reageert wel zo!
Het reageert net zo heftig op de hedendaagse prikkels alsof we aangevallen worden door een leeuw of een tijger. Dat is handig wanneer je weg moet springen voor een naderende vrachtwagen maar minder functioneel als het gevaar een volle mailbox, je chagrijnige baas, de eindeloze rij bij de kassa of een jengelend kind is.
Ook kan ons brein geen onderscheid maken tussen echte gebeurtenissen en wat jij hebt verzonnen. Zo werkt het heel positief voor je stemming als jij je successen kunt visualiseren. Echter als je aan het doemdenken bent, kan je lijf reageren alsof de ramp zich echt voltrekt.
Op welke ankers reageer jij?
Daarnaast spelen ook andere factoren mee. Als je moe bent of ziek, honger hebt of slecht geslapen, kan het voor ons brein aanvoelen als potentieel gevaar.
Ieder mens heeft andere triggers. Welke (negatieve) ankers heb jij opgebouwd? Schrik je van harde geluiden? De geur van alcohol? Ruzie? Hoe iemand kijkt?
Stress kun je niet altijd voorkomen. Je reactie erop ook niet. Ons brein zal ervoor willen zorgen dat je veilig bent, of dat nou reëel is of niet.
Breng je jakhals naar het hier en nu
Hoe krijg je invloed op je stress-reactie?
Merk op dat je in je Jakhals zit! Jakhals maakt je bewust van onvervulde behoeftes. Het moment dat je je dit realiseert, brengt je terug in het hier en nu. Dit vraagt bewustzijn. Waar heb je nu behoefte aan? Veiligheid? Rust? Ruimte?
Even stilte, tot 10 tellen. Ademen. Rust.
Wanneer je op dit punt bent, ben je bezig weer te schakelen naar je Giraffe.
Wees niet boos op jezelf! De automatische reactie van je brein is bezig jou te beschermen. Daar mag je je reptielenbrein dankbaar voor zijn. Hij is hard voor je aan het werk. Stel ‘m gerust. Het is hier veilig.
Zorg voor jezelf
Goede zelfzorg is belangrijk. Hoe beter jij voor jezelf zorgt, hoe meer je de rust kunt bewaren en sneller je kunt schakelen. Dan kun je vanuit Giraffe weer waarnemen en begin je weer van vooraf aan…. die vier stappen…… Steeds weer…….
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.
We willen ons goed voelen. Maar goed kunnen voelen is nog een hele kunst.
Omgaan met gevoelens vinden veel mensen lastig. Onprettige gevoelens vermijden we liever. We hebben verschillende manieren om ons gevoel de kop in te drukken. Helaas zijn die meestal niet zo effectief.
Weglopen voor je gevoel
Misschien herken jij het in hard werken, mopperen, snoepen, Netflixen, eindeloos scrollen op je telefoon of te veel wijntjes drinken. Het kunnen onbewuste strategieën zijn om maar niet te hoeven voelen.
Zelf ben ik goed in analyseren. Eindeloos in mezelf onderzoeken wat er speelt. Dat malende hoofd houdt me bij het voelen weg. Functioneel zou je zeggen. Maar het is geen handige strategie. Want het rotgevoel wordt uiteindelijk alleen maar groter.
Blijven hangen in je gevoel
Een andere strategie is blijven hangen in het gevoel. Steeds maar herhalen hoe erg het allemaal is. Sommigen kunnen dit lang volhouden: weken, maanden, zelfs jarenlang. Dit is niet alleen vermoeiend voor jezelf maar ook voor de mensen in je omgeving. Die zien je aankomen met weer dat verhaal.
Energievreter
Met alle macht proberen het gevoel eronder te houden, als een strandbal die je onder water probeert te duwen, slurpt energie. Met alle gevolgen van dien. Vroeg of laat knalt die bal in alle hevigheid omhoog.
Durf te voelen
Omgaan met gevoelens gaat over opmerken wat er is. Een gevoel volgt op een gebeurtenis. Je ervaart sensaties in je lichaam. Prettig of onprettig. Het uiten van die gevoelens, noemen we emoties. Emoties zijn gevoelens in beweging (van het Latijnse emovere). Dat is een natuurlijk proces. Gevoelens komen in golven. Ze komen op, zijn even heftig en nemen dan weer af.
Emotiegolf
Intense emoties duren hooguit enkele minuten. Een geruststellende gedachte als het gaat om gevoelens die we liever niet hebben. Als je de ontlading zijn gang laat gaan, kan de emotie zijn natuurlijke golfbeweging afmaken. Dan ontstaat er ruimte voor nieuwe ervaringen.
You can’t stop the waves, but you can learn to surf
– Jon Kabat Zinn
Leren omgaan met gevoelens gaat niet over het vermijden ervan. Het gaat niet over verklaren en rationaliseren. Stilstaan, herkennen en meebewegen met de gevoelens, is een effectievere methode.
Ook leren surfen op je emoties? Ik help je graag. Neem contact op om de mogelijkheden te bespreken.
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.
Hoe slaan we informatie op? Op school wordt ons dat niet geleerd. Als kind al, proppen wij van alles in ons hoofd. Als je dat niet handig doet, kun je chaos in je hoofd ervaren of moeite hebben met leren. Logisch dat op een gegeven moment je hoofd te vol is.
Met de MatriXmethode kun je je hoofd opruimen en kun je leren hoe je informatie kunt ordenen. Je maakt (denkbeeldig) een blijvend systeem. Ook zetten we de MatriXmethode in bij onverwerkte emoties, bij trauma en bij onverklaarbare pijnklachten.
De achtergrond (vanuit NLP)
Onze zintuigen spelen een belangrijke rol bij de informatieverwerking.
We zien, horen, voelen, ruiken en proeven. Al deze informatie wordt opgeslagen in ons brein.
Afhankelijk van je voorkeur sla je informatie op in:
- beelden
- geluiden
- gevoelens
- geuren
- smaken
- gedachten
NLP noemt deze zintuiglijke informatie: modaliteiten.
Die modaliteiten kun je weer onderverdelen in kleinere brokjes informatie: de submodaliteiten.
Een gebeurtenis is neutraal. De manier waarop je het opslaat, je strategie, bepaalt hoe je het ervaart. Zo kan het, qua beleving, nogal wat uitmaken of een beeld stilstaand of bewegend is opgeslagen, ver weg of dichtbij, in kleur of zwart-wit. Hetzelfde geldt voor geluid. Is dat hard of zacht, snel of langzaam, ritmisch, hard, staccato, schel? Hoe jij het opslaat, is bepalend voor hoe het voor je voelt.
Het schaamrood op de kaken
Ik heb ooit een aanrijding gehad met de auto. Op een onhandige Belgische rotonde. Het bleef gelukkig bij wat blikschade en vooral veel schaamrood op mijn kaken.
Toch had de gebeurtenis wel impact. Ik was flink geschrokken en vooral ’s nachts, hoorde ik steeds weer het geluid van die krakende motorkap. Alsof er heavy metal werd gedraaid in mijn hoofd.
Tegen de tijd dat de schade was afgehandeld en de motorkap vervangen, werd het geluid in mijn hoofd ook stil en de herinnering niet meer zo heftig. De gebeurtenis is nog slechts een anekdote op verjaardagen als het gaat over autorijden in België.
In je geheugen gegrift
Maar soms gaat zo’n geluid niet vanzelf weg. Het beeld blijft in je geheugen gegrift of je proeft nog steeds die nare smaak. Vooral tijdens gebeurtenissen met grote emotionele impact is vaak slechts een enkel fragment, heel bepalend voor de belevenis. Zowel bij positieve als bij negatieve ervaringen.
Misschien herinner jij je nog de smaak van die plaatselijke lekkernij tijdens een vakantie? De muziek waarop je danste met je grote liefde? De geur van pasgeboren puppies? Als je het beeld van je spelende kind weer voor je ziet, word je direct weer blij.
Met dit soort positieve ervaringen gaan mensen doorgaans niet naar de therapeut of coach. Maar bij negatieve ervaringen kunnen beelden, geluiden of geuren als een trigger werken en een vervelend gevoel weer oproepen.
Regisseur van je eigen hoofd
Je verandert iets aan hoe je een ervaring hebt opgeslagen. Daardoor verandert ook je gevoel erover. Als een soort regisseur die aan de knoppen draait, maak je zo een mooie ervaring nog intenser. Een negatieve ervaring maak je minder heftig.
Binnen de NLP opleidingen leer je werken met deze submodaliteiten. Je wordt regisseur van je eigen film, je eigen hoofd, je eigen leven.
De MatriXmethode is onder andere gebaseerd op deze NLP techniek.
Zonder herbeleving
Het positieve en unieke van de MatriXmethode is dat je niets hoeft te vertellen over de ervaring. Dit voorkomt het herbeleven en verder verdiepen van nare gevoelens en trauma.
De coach stelt neutrale vragen over hoe je een gebeurtenis hebt opgeslagen: als beeld, geluid, gevoel of gedachte. Hij of zij begeleidt je naar het vervelendste fragment en laat je dat ontladen.
En het bijzondere is: als je dat ene bepalende fragment ontlaadt, verandert de lading van de hele gebeurtenis. Zonder herbeleving! Want je hoeft niets te vertellen over de gebeurtenis.
Dat is waarom ik zo enthousiast ben over de MatriXmethode. Vaak zijn een of twee gesprekken al voldoende.
De MatriXmethode is ontwikkeld door Ingrid Stoop. Op Youtube zijn veel filmpjes te vinden met demonstraties.
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.
Hoe ga je om met gevoelens en emoties? Zowel met je eigen emoties als die van anderen?
Stel je het volgende voor: je zit in een lastige situatie en gaat naar een vriendin voor steun. Ze laat je even praten maar al snel neemt ze het gesprek over en gaat het over haar. Zij heeft namelijk ook zoiets meegemaakt. Ze bedoelt het vast goed maar jij blijft achter met een kater.
Kusje erop, over
Misschien herken je de andere kant. Iemand komt voor steun bij jou. Je troost en biedt je hulp aan. Maar je voelt je ook machteloos. Je zou het willen oplossen voor de ander. Kusje erop, over. Maar je kunt niets doen. Net als de persoon die steun bij jou zoekt, voel je frustratie.
Gevoelens en emoties
Hoe ga je om met lastige gevoelens en emoties? Zowel je eigen emoties als die van anderen.
Het is een coachvraag die ik best vaak krijg. Ik werk dan graag met de metafoor van de giraffe en de jakhals.
De metafoor van de jakhals en giraffe
De giraffe staat voor communicatie vanuit het hart en zorgt voor verbinding. De jakhals staat voor onze oordelen en interpretaties en dat zorgt voor verwijdering. Giraffe en jakhals gaan niet over goed of fout. Ze gaan over bewustwording. Ze zijn een andere energie.
Jakhals met een ongezouten mening
Als je vriendin verdrietig is omdat haar verkering uit is en jij geeft je ongezouten mening over haar ex, dan ben je aan het jakhalzen. Misschien vertel je haar dat ze blij moet zijn dat ze van hem af is, dat het geen handvol maar een land vol is.
Oordelen, bagatelliseren en ongevraagd advies geven, zijn reacties van de jakhals. Je bedoelt het goed maar het werkt niet. Wat je vriendin nodig heeft, is vaak alleen maar een luisterend oor. Maar dat vinden we in de praktijk best lastig.
Gewoon ‘zijn’ als een giraffe
Wanneer iemand verdrietig is of boos, lukt het jou dan om daarbij te zijn? Vanuit je giraffenenergie kijken, luisteren en voelen wat er nodig is. Met je hele hart aanwezig zijn. Vaak hoef je verder niets te doen.
Jakhals tegen onverwerkte pijn
Soms vinden we het moeilijk om ergens ‘gewoon’ bij te zijn. Bijvoorbeeld omdat het ons confronteert met onze eigen pijn. De jakhals is dan niet alleen aan het werk om iemand anders zijn probleem op te lossen maar ook jouw pijn te bedekken. Het is goed je hiervan bewust te zijn. In welke energie zit je? Welke behoefte is er? Bij jezelf en bij de ander.
Ontladen met de jakhals
En soms is er gewoon behoefte aan ontlading. Dan kan het hartstikke lekker zijn om even flink te jakhalzen. Want die ex van je vriendin is natuurlijk gewoon een eikel dat hij haar zo heeft laten zitten.
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.
Vijf stijlen om energie in een groep te managen
Ken je dat? Je moet een presentatie geven en je publiek sukkelt weg: mensen gapen, kijken glazig of knikkebollen: niet erg fijn voor je zelfvertrouwen als spreker.
Of je staat voor de groep en het is onrustig. Je hebt net een oefening uitgelegd maar er gonzen nog veel vragen en iedereen kletst door elkaar.
Als je het lastig vindt om voor een groep te spreken of om een groep in het gareel te houden, lees dan even verder.
Juf Elly
Het is al lang geleden dat ik mijn zoon naar de kleuterschool bracht. Naar een klas vol krioelende, pratende, lachende, huilende, lawaaiige kleuters. Zo’n groep waarin je gemakkelijk overprikkeld raakt en zelf ook steeds harder gaat roepen om contact te krijgen. Herkenbaar? Voor mij, toen zeker, wel.
Juf Elly, de juf van mijn zoon ging dan juist fluisteren of heel zachtjes een liedje zingen, net zolang tot iedereen stil was. Ik kon daar met grote bewondering naar kijken.
Inmiddels sta ik regelmatig voor de groep en weet ik hoe je de aandacht van je publiek kunt trekken of vasthouden en hoe je de energie kunt sturen.
Virginia Satir
Virginia Satir (1916 – 1988) was een befaamd gezinstherapeute en veel NLP technieken zijn mede van haar afkomstig.
De Satir stijlen
Virginia Satir onderzocht hoe mensen reageren op stressvolle situaties binnen de gezinnen waar zij werkte. Ze ontdekte daar vijf verschillende reactiepatronen in: houdingen waar mensen in chaotische situaties automatisch inschieten.
Op deze vijf houdingen zijn de Satir-stijlen gebaseerd en deze kun je gebruiken in je training of presentatie om de energie in je groep te managen. Zo kun je de aandacht trekken of afleiden, mensen ‘erbij’ houden of juist de boel kalmeren als er onrust is.
De vijf stijlen zijn:
De blamer: In de gezinnen van Satir was dit degene die ging beschuldigen. Deze houding kun je gebruiken als je een punt wilt maken. Je wijst met je vinger en benadrukt iets wat belangrijk is. Je wilt dat je groep dit echt onthoudt!!
De placater: Deze houding is eerder verontschuldigend, nederig: “Ik kan er ook niets aan doen, ik heb het niet verzonnen, ik heb er niets mee te maken”. Je haalt hiermee de aandacht van jou als persoon af. Jij kunt niet de ‘schuld’ krijgen… het ligt aan de stof, de school, de ontdekker…..
De distracter: In chaos-gezinnen is dit de clown. Het kind wat grapjes gaat maken om de spanning af te leiden. Als trainer mag je hier even lekker ontregelen. Maak gekke sprongen, grappen, doe iets totaal onverwachts. Reken maar dat je groep acuut wakker en alert is en in een andere stemming komt.
De computer: Emotieloos. Het gevoel is uitgeschakeld. De computer spreekt de ratio aan en benoemt de feiten. Afstandelijk. “Dit is hoe het zit”.
De leveler: De leveler weet wat er nodig is, wekt vertrouwen, rustig, evenwichtig en in balans. “Rustig maar, ik leg het nog een keer uit. Het komt goed”.
Ook leren hoe je energie in een groep kunt managen?
In de NLP Master Practitioner die dit najaar start, behandel ik de Satir-stijlen. Als je meedoet, leer ik je ook de bijbehorende lichaamshouding en tonaliteit zodat jij congruent in al deze rollen kunt stappen. Zeker weten dat je je groep op het puntje van hun stoel krijgt!
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.
Je persoonlijke stappenplan voor succes
Een strategie is de manier waarop je dingen doet en bestaat uit een opvolgend aantal kleine stappen. Als jij onhandige dingen doet met ongewenst resultaat, is het nuttig om te kijken welke stappen jij precies doet.
Onhandige strategie
Het overkomt me regelmatig. Dat ik op het station in Groningen mijn fiets niet meer terug kan vinden. Heel onhandig. Herken jij het? Hoe doe jij dat? Hoe onthoud jij waar je je fiets hebt geparkeerd? Of je auto in een grote parkeergarage? Je plek in de bioscoop of het theater?
Bij navraag blijkt dat mensen daar verschillende manieren voor hebben. De een maakt er (in gedachten) een foto van. De ander telt het aantal stappen, verzint een associatie of dreunt intern een riedeltje op.
Je persoonlijke stappenplan: Hoe doe je wat je doet?
We hebben ‘strategieën’ voor hoe we dingen doen. Al onze dagelijkse activiteiten zijn opgebouwd uit kleine (denk)stapjes: een persoonlijk stappenplan. Nu klinkt een plan redelijk bedacht. Echter meestal zijn je strategieën onbewust.
Hoe lukt het jou bijvoorbeeld om dingen te onthouden, om ’s morgens fris en fruitig op te staan? Hoe beslis je wat je koopt? Hoe word je verliefd? Hoe raak je gemotiveerd?
Wanneer je je strategie kent voor iets waar je goed in bent, of misschien juist voor iets waar je niet goed in bent, heb je een waardevolle tool in handen om gedrag te veranderen.
Hoe zit het precies?
Van jongs af aan ontwikkelen we strategieën voor bepaald gedrag: succesvol of juist onsuccesvol gedrag. Als je iets heel vaak doet op een bepaalde manier raakt het proces geautomatiseerd en wordt het onbewust.
Daardoor herken je niet hoe je steeds weer in dezelfde valkuil trapt. Of waarom jij goed bent in bepaalde dingen, voor jou is dat heel normaal.
We hebben strategieën voor van alles. Voor verliefd worden. Hoe we aankopen doen. Voor je ongelukkig voelen, voor motivatie, voor in de problemen raken.
Strategieën uitzoeken
Heel handig dus om uit te vinden welk stappenplan jij precies gebruikt. Welke denkstappen je volgt. Zowel bij de succesvolle handelingen als bij de valkuilen.
Strategieën zijn opgebouwd uit zintuiglijke ervaringen en kennen een bepaalde volgorde.
Je kunt de strategie van iemand onderzoeken. De coach of begeleider vraagt wat er als eerste gebeurt als je met bepaald gedrag start. Wat je dan ziet, hoort, voelt of denkt. En wat gebeurt daarna, en daarna? Komt er een beeld, geluid, gevoel of een gedachte?
Je strategie herhalen bij succesvol gedrag
Als je je strategie kent, kun je dit herhalen en ook inzetten bij andere acties, waar je eenzelfde resultaat wilt bereiken. Je kunt ook een strategie van iemand anders uitvragen en overnemen als die iets kan wat jij ook graag wilt kunnen. (Binnen NLP noemen we dit modelleren).
Mijn onthoud-strategie
Mijn fiets was ik dus regelmatig kwijt op station Groningen. Maar mijn telefoonnummer, een bankrekeningnummer of pincode, kan ik goed onthouden. Hoe doe ik dat?
Ik ontdekte dat ik nummers onthoud door ze als het ware intern te ‘zingen’. Ik zeg ze een aantal keer tegen mezelf, zodat ik het hoor, soms gekoppeld aan een melodietje. Als ik nu mijn fiets parkeer, onthoud ik het nummer dat op het rek staat door dat nummer een aantal keren tegen mezelf te zeggen. En dat werkt voor mij. Het scheelt een hoop zoeken.
Je strategie wijzigen bij onsuccesvol gedrag
Als je merkt dat één van de stappen steeds zorgt voor een negatief resultaat, kun je die ene stap wijzigen zodat het een ander, gewenst resultaat oplevert.
Je haalt een stap weg en vervangt die door een andere, meer kansrijke stap. (Eigenlijk net alsof je een recept aanpast). Vervolgens oefen je dit direct een aantal keer zodat je brein de kans heeft een nieuw paadje te creëren en er een nieuwe onbewuste strategie kan ontstaan.
Voorbeeld
Ik heb een hekel aan opstaan en start mijn dag vaak chagrijnig. Toen ik mijn strategie liet uitvragen, bleek dat ik eerst de wekker HOOR. Ik ZIE dat het nog donker is en DENK: “Gatver, ik heb geen zin om eruit te gaan”. Die gedachte herhaal ik vervolgens in mijn hoofd en HOOR ik mezelf steeds zeggen. Daar kwam het rotgevoel vandaan.
Het chagrijnige gevoel komt dus niet door het HOREN van de wekker en ook niet door mijn GEDACHTE maar door de interne dialoog direct daarna. Toen ik dat doorhad, kon ik die stap veranderen. Als ik nu de wekker HOOR en DENK: “Gatver…” zeg ik bewust tegen mezelf: “Een nieuwe dag, wat ga ik doen vandaag?” Het levert een ander gevoel op en maakt opstaan een stuk prettiger.
Nieuwsgierig hoe jij dat doet?
Welke onbewuste strategie zorgt er bij jou voor dat je steeds weer in bepaald gedrag vervalt? Wat zou jij anders willen doen? Of wat zou je willen leren van iemand die ergens heel goed in is?
Door iemands strategie uit te zoeken, ontdek je zijn stappenplan en dat kun jij herhalen. Het is een super waardevolle NLP techniek die je leert in de NLP Practitioner opleiding.
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.
Wil jij meer rust en minder gedoe?
Herken je dat je zomaar uit je slof kunt schieten? Iemand zegt iets, doet iets of kijkt zo en floep, daar ga je…. Het kan op je werk zijn of thuis: ineens word je geraakt en barst de spreekwoordelijke bom.
Of andersom. Jij bent best relaxed en je partner, collega of kind schiet ineens in de weerstand. Als door een wesp gestoken om iets wat jij zegt of doet. Je ziet het gebeuren maar hebt eigenlijk geen idee wat de aanleiding is van de commotie. Maar feit is wel dat de sfeer omslaat en je in een discussie belandt.
Stap één: Waarnemen
Als je merkt dat je weer zo aan het hakketakken bent, stop dan even, haal adem en benoem wat je waarneemt. Zonder oordeel, zonder verwijten en zonder jouw interpretaties.
Dat klinkt simpel
Ik merk in mijn workshops dat mensen die eerste stap nog niet zo gemakkelijk vinden. Want hoe doe je dat nou precies, dat waarnemen zonder oordeel? Misschien is die eerste stap wel de lastigste. Je schiet namelijk heel gemakkelijk in je valkuil. En dat is niet zo gek want dat gebeurt automatisch. Je bent het zo gewend. Je doet al zo van kinds af aan.
NLP helpt
NLP maakt je bewust van je communicatie. Het legt uit hoe het werkt in je brein. Het helpt om te snappen hoe het werkt. Een belangrijke basis is het NLP communicatiemodel:
Het NLP Communicatiemodel
Ieder mens heeft zijn eigen waarheid. We filteren de informatie die op ons afkomt op onze eigen unieke manier. Onze zintuigen spelen daarbij een rol, hoe je bent opgevoed, wat je gelooft en belangrijk vindt maar ook eerdere ervaringen en herinneringen. Allerlei onbewuste omstandigheden bepalen jouw waarneming en hoe je iets interpreteert. Dat is een onbewust en supersnel proces.
- Je herkent vast dat je sneller geïrriteerd raakt als je chagrijnig bent na een nacht slecht slapen.
- Met een knorrende maag loop je anders in de supermarkt als wanneer je net gegeten hebt: je neemt dan andere dingen waar.
- Als je bijvoorbeeld ‘harmonie’ belangrijk vindt, zul je sneller iets als een conflict beschouwen, dan wanneer je ‘competitie’ heel belangrijk vindt.
Nu je dit weet en je hier bewust van bent, kun je anders reageren
Het steekt dus best nauw, zeker als er al een conflict op de loer ligt, om zuiver te zijn in wat je waarneemt. Want wanneer jij (onbewust) je interpretaties, oordelen en verwijten communiceert, nodig je (onbewust) de ander uit dit ook te doen en zo ontstaat gemakkelijk een cirkel waarin we vanuit automatismen op elkaar reageren en het conflict in stand houden of zelfs vergroten.
Het begint altijd bij stap één
Bekijk dus heel bewust: wat precies neem je waar? Vervolgens communiceer je dit met behulp van NLP technieken. Daarom vind ik het zo belangrijk om NLP te combineren met geweldloze communicatie. NLP maakt het mogelijk. Het geeft je praktische handvatten.
Drie praktische NLP tips:
1. Voel het verschil:
“Jij verstoort steeds de les!” versus
“Ik zie dat je op je mobiel kijkt.”
“Je luistert niet naar me!” versus
“Ik zie dat je uit het raam kijkt terwijl ik tegen je praat.”
“Jullie doen nooit wat ik vraag!” versus “Ik vraag of jullie willen opruimen en ik zie speelgoed op de grond liggen.”
“Wat is het weer een puinhoop!” versus “Er staat afwas op het aanrecht en er ligt wasgoed op de grond.”
2. Vermijd vage taal
Vage hoeveelheden of tijdsaanduidingen: ‘altijd’, ‘iedereen’, ‘steeds weer’, ‘alweer’, ‘nooit’
Vage werkwoorden als ‘opjutten’, ‘verstoren’ of ‘drammen’
Vage zelfstandig naamwoorden als ‘een puinhoop’, ‘rommel’, ‘chaos’
Voor jou is het duidelijk wat het betekent.
Maar wat voor jou rommel is of een puinhoop waar je heel onrustig van wordt, kan voor de ander gewoon gezellig zijn of niet eens de moeite waard om op te merken.
3. Vanuit ‘ik’…
Communiceer de ik-boodschap:
Ik zie…, ik hoor…, ik merk…
In plaats van: Jij hebt niet opgeruimd, jij bent…, jullie zitten te klieren… enzovoorts.
Hierdoor voorkom je dat de ander in automatische afweermechanismen schiet. Hij of zij kan namelijk niet ontkennen wat jij waarneemt. Je houdt het dicht bij jezelf. Ik noem het niet voor niets ‘communiceren vanuit het hart’.
Jij maakt het verschil
Wanneer jij het verschil wilt maken, wees je dan bewust van je communicatie. Begin met het concreet specifiek maken van wat je waarneemt en gebruik daarbij de ik-boodschap. Dit helpt zowel jou als je gesprekspartner om uit de automatische, onbewuste patronen te blijven.
Dat vraagt bewustzijn en jouw initiatief om de regie te nemen. Maar je krijgt er veel voor terug, namelijk invloed op de situatie. Wanneer jij je realiseert dat het bij jou begint, dan kun jij het verschil maken. Het verschil tussen ‘alweer in gedoe terechtkomen’ en ‘weten wat je kunt doen om gedoe in de hand te houden’. Dat geeft je kracht en zelfvertrouwen.
Nieuwsgierig geworden?
Ik kan jou helpen de regie te nemen over hoe jij je voelt. Zodat jij gaat snappen hoe je dat doet. En al die technieken en modellen zoals NLP, geweldloze communicatie en systemisch werk zitten in mijn rugzak en helpen ons daarbij.
Een kennismakingsgesprek is vrijblijvend.